الف: استمداد از مؤمنانگناهکاران در قیامت در چند نوبت از مؤمنین استمداد مى‏نمایند، یک جا مى‏گویند: «اُنظُرُونَا نَقتَبِسْ مِن نُورِکُم قِیلَ ارجِعُوا وَرائَکُم فَالْتَمِسُوا نُوراً» (745) نگاهى به ما کنید تا ما از نورى که نتیجه عمل شما در دنیاست بهره‏مند...

الف: استمداد از مؤمنان
گناهکاران در قیامت در چند نوبت از مؤمنین استمداد مى‏نمایند، یک جا مى‏گویند: «اُنظُرُونَا نَقتَبِسْ مِن نُورِکُم قِیلَ ارجِعُوا وَرائَکُم فَالْتَمِسُوا نُوراً» (745) نگاهى به ما کنید تا ما از نورى که نتیجه عمل شما در دنیاست بهره‏مند شویم، ولى جواب منفى مى‏شنوند وبه آنان گفته مى‏شود: برگردید به دنیا و از آنجا نور بخواهید. گناهکاران مى‏گویند: «ألَم نَکُن مَعَکُم» (746) آیا ما در دنیا (در یک روستا، شهر، کارخانه، بازار، اداره و...) با شما نبودیم؟ مى‏گویند: چرا، جسم ما در یکجا بود، ولى خط فکرى ما، عملکرد و اهداف و رهبر و شیوه زندگى ما دوگونه بود.
در صحنه دیگر گناهکاران از بهشتیان چنین استمداد مى‏کنند: «اَفِیضُوا عَلَینَا مِنَ المَاءِ أو مِمّا رَزَقَکُمُ اللّهُ قالُوا اِنّ اللّهَ حَرَّمَهُما عَلَى الکافِرِینَ» (747) اى اهل سعادت! کمى از آب‏ها یا آنچه خدا نصیب شما کرده به ما نیز بدهید، ولى باز جواب منفى مى‏شنوند و مى‏گویند: خداوند نعمت‏هاى بهشت را بر کافران حرام کرده است.
ب: استمداد از مجرمان
بیچاره گناهکار که هر چه استمداد از خوبان مى‏کند به جایى نمى‏رسد، تا بالاخره به فکر مى‏افتد که گناه خود را به دوش این و آن اندازد، به افرادى مى‏گوید: «لَولا اَنتُم لَکُنّا مُؤمِنِینَ» (748) اگر شما در دنیا نبودید، ما مؤمن مى‏شدیم و راه حق را مى‏رفتیم، شما مانع شدید. ولى پاسخى که مى‏شنوند این است: «أنَحنُ صَدَدنَاکُم» (749) آیا ما مزاحم هدایت شما بودیم؟ چرا با بودن راه و چراغ و چشم سالم، کج‏روى را انتخاب کردید؟
گاهى مى‏گویند: «اَطَعنَا سَادَتَنا وَ کُبَرائَنا فَاَضَلُّونَا السَّبِیلا» (750) خدایا! ما تقصیرى نداریم، زیرا ما بدنبال بزرگان و رهبران فاسد بودیم که به این روز نشستیم، آنها ما را گمراه کردند و از خدا مى‏خواهند که عذاب این رهبران فاسد را دو برابر قرار دهد، «رَبَّنا آتِهِم ضِعفَینِ مِنَ‏العَذابِ» (751) ، ولى خداوند مى‏فرماید: «لِکُلٍ‏ّ ضِعْفٌ» (752) نه تنها عذاب بزرگان دو برابر است، (زیرا هم کج رفتند و هم دیگران را به کج‏روى کشاندند،) بلکه عذاب شما هم دو برابر است، زیرا شما هم در واقع دو گناه انجام داده‏اید: یکى اینکه کج رفتید، دیگر اینکه با پیروى خود از رهبران فاسد، آن ستمگران را نیز تأیید و تشویق کردید، پس هم مرتکب گناه انحراف شده‏اید و هم مرتکب گناه تشویق ظالم.
گناهکاران به رهبران خود مى‏گویند: «فَهَل اَنتُم مُغنُونَ عَنّا» (753) ما که عمرى پاى پرچم شما و بله قربان‏گو و تسلیم بى‏چون و چراى شما در دنیا بودیم، آیا امروز شما مى‏توانید درد
اى اهل سعادت! کمى از آب‏ها یا آنچه خدا نصیب شما کرده به ما نیز بدهید، ولى باز جواب منفى مى‏شنوند و مى‏گویند: خداوند نعمت‏هاى بهشت را بر کافران حرام کرده است.